ساخت واکسن، سرانجام کرونا است؟ احتمالاً نه! - وبلاگ رشد آرمان

به گزارش وبلاگ رشد آرمان، کشورهای مختلف جهان در حال رقابت با یکدیگر برای فراوری واکسن هستند و تا امروز بیش از 90 واکسن از طرف دولت ها، شرکت ها و بخش خصوصی در حال فراوری و آزمایش است. چندین مورد واکسن سازی هم به سمت آزمایش روی انسان حرکت نموده اند و خبرهای امیدبخشی برای فراوری واکسن به ما می دهند.

اما واقعیت این است که ما هنوز به درستی نمی دانیم آیا واکسن اثرگذار خواهد بود یا نه. ما نمی دانیم که آیا واکسن می تواند ما را در برابر این ویروس برای همواره ایمن کند یا نه و البته این خبر امیدوار نماینده ای نیست. برای اینکه یک واکسن به خوبی عمل کند حداقل چهار عامل را باید در نظر گرفت: چقدر یک واکسن مؤثر است؟ کی آماده خواهد شد؟ چقدر در دسترس خواهد بود؟ و نهایتاً دنیا چه کاری در قبال این واکسن و این ویروس انجام خواهد داد؟ در این گزارش این 4 پرسش را آنالیز می کنیم.

فراوری واکسن کرونا مؤثر است؟

احتمالاً بیش از یک واکسن برای بیماری کووید- 19 فراوری گردد. اما مقدار اثر آن ها قطعاً متفاوت خواهد بود و همه چیز به رفتار بدن و ویروس وابسته است. برترین حالت این است که بدن با دریافت واکسن برای همواره در برابر ویروس ایمن گردد. این حالت را در قبال واکسن هایی مثل آبله مرغان تجربه نموده ایم. حالت دوم وقتی است که واکسن سیستم ایمنی بدن را هدایت می نماید تا قبل از اینکه ویروس بتواند به بدن آسیب برساند بدن به آن واکنش نشان دهد و آن را از بین ببرد. در این حالت بدن علائم خفیفی از بیماری را تجربه می نماید و سپس ایمن می گردد. بعضی از واکسن های آنفولانزا این تأثیر را دارند.

اما این شرایط برای وقتی است که ویروس جهش جدی نداشته باشد. بعضی ویروس ها جهش های جدی دارند و در عمل واکسن را از کار می اندازند؛ چون بدن با ویروس کاملاً جدیدی روبرو می گردد که برای مقابله با آن آماده نیست. شواهد نشان می دهند که ویروس کرونا از جمله ویروس هایی است که جهش های عجیبی نخواهد داشت. این یعنی واکسنی که ساخته می گردد احتمالاً چند سال می تواند بدن را در مقابل ویروس ایمن کند اما نمی تواند برای سال های طولانی و تا آخر عمر فرد را ایمن کند. بعلاوه این واکسن احتمالاً در گروه های سنی مختلف شکل های مختلفی داشته باشد. ممکن است سیستم ایمنی بعضی افراد کلاً به واکسن واکنش مثبتی نشان ندهد.

فراوری واکسن؛ انتظاری تقریباً طولانی

هیچ زمان دقیقی برای فراوری واکسن کرونا نمی توان اظهار داشت. ممکن است در ماه های آینده این واکسن کشف گردد و یا چند سال طول بکشد و موفقیتی حاصل نگردد. این مسئله اثرات عمیقی بر تصمیمات ما برای سلامت عمومی خواهد داشت. تاریخچه واکسن ها کمی ما را ناامید می نماید چون زمان زیادی طول کشیده است تا واکسن ها ساخته شوند برای مثال واکسن اوریون که رکورد سریع ترین زمانِ فراوری را در اختیار دارد چهار سال طول کشیده است و فراوری بعضی دیگر از واکسن ها ده ها سال طول کشیده است. زمان فراوری واکسن کرونا بسیار اهمیت دارد. این ویروس همچنان در حال توسعه است اما باید توجه کرد که طی دو سال آینده هم هنوز بخش بزرگی از جمعیت دنیا خواهند بود که به ویروس مبتلا نشده اند و در برابر این بیماری آسیب پذیر خواهند بود.

فراوری یک واکسن کارآمد احتیاج به هزینه های فراوان و آزمایش های گسترده دارد و این چیزی نیست که در زمان کوتاه ممکن باشد. تا زمانی که یک واکسن نتواند اثربخشی خود را اثبات کند به فراوری انبوه نمی رسد. همین باعث می گردد که هزینه و زمان زیادی صرف فراوری واکسن گردد بدون آنکه لزوماً نتیجه ای به دست بیاید. به همین دلیل بسیاری از شرکت های بزرگ داروسازی چندان تمایلی به سرمایه گذاری روی فراوری واکسن ندارند.

در این زمینه بخوانید:

آنالیز یک پرسش؛ عوارض کرونا تا سرانجام عمر باقی می ماند؟

ویروس کرونا با شنا کردن منتقل می گردد؟

واکسن کرونا؛ دور و کمیاب

یکی از عمده ترین موانع اثربخشی واکسن مسئلۀ توزیع است. برای رسیدن به ایمنی وسیع موسوم به ایمنی جمعی، بین 60 تا 90 درصد افراد باید به بیماری (از نوع خفیف تا شدید) مبتلا شوند تا امکان ابتلای باقی جمعیت پایین بیاید. به این ترتیب باید واکسن بخش بزرگی از جمعیت دنیا را در بر بگیرد و معین نیست که چنین اتفاقی در تمام دنیا بیفتد. میلیاردها دوز واکسن باید توزیع شوند و واقعیت این است که زیرساخت های موجود نمی توانند چنین حجمی از واکسن را فراوری و توزیع نمایند. با توجه به جنس ویروس نمی توان یک خط فراوری و خط مونتاژ را راه انداخت و واکسن را فراوری کرد. انواع مختلف واکسن ها که روی قطعات ویروسی، ویروس های غیر فعال و... کار می نمایند احتیاج به شیوه فراوری به خصوصی دارد و با توجه به الگوی عمل ویروس انواع مختلفی از واکسن را برای اقشار مختلف احتیاج داریم.

زیرساخت ها مهم تر از واکسن

حتی زمانی که واکسن کشف گردد باز هم احتیاج به سیاست های عمومی و کارآمدی در حوزه سلامت داریم که بتواند بیماری را کنترل کند. یعنی باز هم احتیاج به فاصله گذاری، پوشیدن ماسک و... خواهیم داشت، چراکه محدود کردن انتشار ویروس به اثربخشی واکسن یاری خواهد نمود. اثربخشی واکسن به نحوه انتشار ویروس وابسته است و تا زمانی که داروی مناسبی برای کنترل بیماری در اختیار نداشته باشیم اثربخشی واکسن هم کم خواهد بود. درمان به بهتر شدن توزیع واکسن یاری می نماید اما تا امروز هیچ درمان مؤثری نیز در اختیار نداریم.