روش های پرورش، نگهداری و تکثیر گیاه آپارتمانی هویا یا پیچ شمعی - وبلاگ رشد آرمان

به گزارش وبلاگ رشد آرمان، خبرنگارانـ اگر در پی یک گیاه آویزی، کم آب، رونده، مقاوم و گلدار برای پرورش در داخل خانه هستید، گیاه هویا را پیشنهاد می کنیم. هویا با برگ های براق و چرمی و گل های بی نهایت زیبا و خوشبو، در شرایط متفاوتی از آب و هوا به خوبی رشد می نماید. نگهداری از گیاه هویا اصلا کار دشواری نیست. این گیاه گرمسیری در محیط های کم نور آپارتمان نیز زنده می ماند. در ادامه به شیوه های پرورش و نگهداری گیاه هویا و روش های تکثیر و ازدیاد آن خواهیم پرداخت.

گیاه شناسی

به گزارش وبلاگ رشد آرمان، گیاه هویا که به اسامی دیگری چون: گیاه شمعی، پیچ مومی، گیاه پیچ شمعی، گل چینی و گل مومی شناخته می شود، با نام رایج انگلیسی Hoya، از زیر خانواده Asclepiadoideae و خانواده Apocynaceae است. یکی از اعضای محبوب خانواده Apocynaceae که شاید با آن آشنا هستید، گیاه زیبای سروپژیا Ceropegia Woodii است.

این گیاهان در اصل بومی جنوب شرق آسیا، فیلیپین، هند، تایلند، مالزی، بنگلادش، ویتنام، اندونزی و گینه نو هستند و گونه های زیادی از آن ها را می توان در شمال استرالیا یافت. گیاه هویا گیاهی نیمه اپی فیت است. این بدان معناست که اغلب گونه های این گیاه در بین صخره ها و سنگ ها یا بین تنه درختان زندگی می نمایند. بیشتر ارقام گیاهان هویا، فراینده یا بالافراینده و آویزی هستند، اما بعضی از آن ها به صورت درختچه ای رشد می نمایند.

ریشه یابی نام گیاه هویا

در فارسی گیاه هویا را وژیک می نامند. وژیک به معنای باران شیرین است. این نام به دلیل شهد شیرینی است که از گل های گیاه می چکد. اما نامگذاری انگلیسی این گیاه به زمان کشف آن بازمی شود. گیاه هویا نخستین بار به وسیله رابرت براون، گیاهشناس اسکاتلندی در سال 1810 میلادی توصیف و معرفی گردید. او این گیاه زیبا را در منطقه ها گرم و مرطوب استوایی در جنوب شرقی آسیا، کشور مالزی و شمال استرالیا یافت. رابرت براون جنس هویا را به افتخار دوست خود، باغبان توماس هوی نامگذاری کرد. اکنون جزایر فیلیپین از نظر تنوع این گیاه زیبا شناخته شده است.

جایگاه گیاه هویا در طب سنتی

هویا علاوه بر اینکه یک گیاه زینتی یا آپارتمانی است، در طب سنتی جنوب شرق آسیا نیز جایگاه مهمی دارد. شهد یا شیره گل های این گیاه به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی قوی، در طب سنتی ضماد روی زخم ها و سوختگی ها است. جوشاندهیا اسانس گیاه نیز برای درمان نیش حشرات، التهاب پوست و کبودی کاربرد دارد. ترکیباتی نظیر ترپن ها، فلاونوئید ها و فیتواسترول های موجود در عصاره گل های گیاه هویا، امروز باعث شده است تا ازاین گیاه زینتی برای ساخت کرم های مرطوب نماینده، زیبایی و جوان سازی استفاده شود.

چهار گونه پرطرفدار گیاه هویا

گیاهان هویا که معمولا با نام گل شمع فروخته می شوند، بیشتر به خاطر گل های معطر و شاخ و برگ های سبز و چرمی محبوب هستند. گل های هویا شبیه به ستاره های پنج پر در اشکال، اندازه ها و رنگ های متفاوت دیده می شوند. برگ های این گیاه نیز در هر گونه به اشکال و رنگ های مختلفی مشاهده می شود. گیاه شناسان تا به امروز بیش از 200 گونه از گیاه هویا را در جهان مشاهده و ثبت کردند. در ادامه به چهار گونه پرطرفدار از خانواده بزرگ هویا اشاره می کنیم:

Hoya Kerrii: این گونه زیبا با برگ های گوشتی، آبدار و قلبی شکل، معمولا به صورت تک برگ در گلدانی کوچک کاشته می شود. رنگ سبز زمردی روشن و فرم قلبی برگ ها آن ها را به هدایای مخصوص روز ولنتاین تبدیل نموده است.

Hoya Retusa: این گونه عجیب که اصلا شبیه به گونه های دیگر هویا نیست، گونه ای پرطرفدار با ظاهری مدرن است. شاخ و برگ های باریک، سوزنی شکل، نازک و سبز رنگ، از معینات ظاهری این گونه از گیاه هویا است.

Hoya Carnosa: گیاه هویا که اکنون در بازار ایران به فروش می رسد از همین گونه یعنی هویا کارنوزا است. هویا کارنوزا گونه ای مقاوم است که به راحتی با شرایط زیستی داخل خانه سازگار می شود.

Hoya Australis: این گونه با برگ های پهن، چرمی و رگه دار شناخته می شود. گل های Hoya Australis سفید با رگه های قرمز و رایحه ای تند هستند. برگ ها در محیط های روشن رنگ طلایی به خود می گیرند و در مکان های کم نور تیره می شوند.

آیا گیاه هویا سمی است؟

این گیاه آپارتمانی سمی نیست و برای حیوانات خانگی و بچه ها هیچ خطری ندارد. با خیال راحت می توانید تمام فضای داخلی خانه را با گیاه هویا سبز کنید.

گل های گیاه هویا

گل های این گیاه، بسیار زیبا و رنگارنگ هستند. در هر گونه از گیاهان هویا، رنگ و شکل گل ها نیز فرق دارد. گل های سفید، صورتی، قرمز، زرد، قهوه ای و ارغوانی این گیاه خیره نماینده و معطر هستند.

دلیل گل ندادن گیاه هویا

گیاه هویا برای گلدهی به نور فراوان خورشید احتیاج دارد. این نور باید غیرمستقیم به گیاه بتابد. هویا در محیط های کم نور به ندرت به گل می نشیند. بهتر است برای گلدهی، شاخه های این گیاه را هرس نکنید. درضمن گیاه هویا در گلدان های کوچک زودتر گل می دهد. پس لازم نیست هر سال گلدان گیاه را عوض کنید. علاوه بر این، گیاه هویا باید در طول فصل زمستان به خواب رود. این گیاه را در زمستان به محیط خنک تر و نورگیر انتقال دهید. توجه کنید که هوای سرد و یخبندان بیرون از خانه برای گیاه اصلا مناسب نیست. در طول فصل زمستان به گیاه آب کمتری بدهید و از کود دادن به آن خودداری کنید. در اواخر اسفند گیاه هویا را به مکانی با نور زیاد، اما غیر مستقیم منتقل کنید تا گیاه آغاز به گلدهی کند. در آخر اگر گیاه گل نداد از هورمون های مخصوص گلدهی بهره ببرید.

شرایط پرورش و نگهداری از گیاه هویا

اندازه نور: گیاه هویا در هر شرایط محیطی اعم از سایه، نور میانه یا روشن به خوبی رشد می نماید، اما برای رشد سالم و گلدهی به اندازه زیادی از نور خورشید احتیاج دارد. این نور باید به صورت غیر مستقیم بر گیاه بتابد. تابش مستقیم نور خورشید، برگ های گیاه را می سوزاند. برترین مکان برای نگهداری از گیاه هویا پشت پنجره های جنوبی یا جنوب شرقی است. جایی که گیاه، آفتاب ملایم صبح را به مدت 3 تا 4 ساعت دریافت کند.

زمان آبیاری: گیاه هویا به کم آبی مقاوم و به آبیاری زیاد حساس است. توجه داشته باشید که بیش از حد آب دادن به گیاه هویا باعث پوسیدگی ریشه و بروز بیماری های قارچی می شود. بهتر است گیاه را زمانی آبیاری کنید که حدود 30 درصد از خاک گلدان خشک شده باشد. با آنالیز خاک سطحی و وزن گلدان می توان این اندازه از خشکی خاک را متوجه شد. احتیاج آبی گیاه هویا در زمستان بسیار کمتر می شود. ضروری است از آب بدون کلر و بدون املاح و هم دمای محیط برای آبیاری گیاه بهره ببرید. در هر دوره، آبیاری را کامل انجام دهید. آبیاری کامل یعنی تا جایی به گیاه هویا آب دهید که اضافی آن از سوراخ کف گلدان خارج شود. پس از آبیاری، آب درون زیر گلدانی را دور بریزید.

نوع خاک: گیاه هویا به خاک سبک، زهکش دار و حاوی مواد غذایی کافی احتیاج دارد. استفاده از خاک های فشرده و به هم چسبیده مانند خاک باغچه یا خاک های رسی برای کاشت این گیاه توصیه نمی شود. خاک گیاه هویا باید بلافاصله پس از آبیاری، آب را از خود عبور دهد و تا مدت ها مرطوب باقی نماند. برترین ترکیب خاک برای کاشت هویا، اندازه مساوی از پیت ماس، ماسه رودخانه ای و خاک برگ پوسیده و اندازه کمی پرلیت است.

دمای مناسب: گیاه هویا بومی منطقه ها گرم و مرطوب است، در نتیجه گرما را می پسندد. اما گرمای بدون رطوبت می تواند به گیاه آسیب برساند. برترین دما برای پرورش این گیاه در خانه بین 23 تا 29 درجه سانتی گراد است. به این نکته توجه کنید که هر چه اندازه دما بالاتر رفت، باید رطوبت هوای محیط را بالا ببرید. ضمناً گیاه هویا برای گلدهی به سرما و دوره استراحت هم احتیاج دارد. بهتر است گیاه را در سه ماه زمستان به محیطی با دمای بین 13 تا 16 درجه سانتی گراد منتقل کنید تا پس از گرم شدن هوا به گل بنشیند.

رطوبت هوا: گیاه هویا برای رشد بهتر و سرسبز ماندن به رطوبت هوا احتیاج دارد. این اندازه رطوبت باید حدود 30 درصد در روز و 60 درصد در شب باشد. برای تامین رطوبت هوای گیاه از روش های مختلفی می توان استفاده کرد. استفاده از دستگاه بخار سرد، ایجاد جزیره در زیر گلدانی، قرار دادن اکواریوم ماهی در کنار گلدان، نگهداری از گیاه در حمام پرنور و غبارپاشی روزانه از ابتدایی ترین روش ها برای تامین رطوبت هوای گیاه هویا هستند.

کوددهی: گیاه هویا را اگر در ترکیب خاک مناسب بکارید، به کوددهی ماهانه احتیاج ندارد. استفاده از پودر پوست تخم مرغ یا پودر پوست خشک شده موز و دوریز قهوه خشک شده در ترکیب خاک گلدان می تواند بخش زیادی از احتیاج های غذایی گیاه هویا را فراهم کند. مواد ذکر شده را باید برای مدتی در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید، سپس آن ها را با محلول قارچ کش ضد عفونی کنید. اگر قصد دارید از کود های شیمیایی برای تغذیه گیاه خود بهره ببرید، کود 5-10-5 توصیه می شود. به طور معمول اندازهیک قاشق چای خوری در یک لیتر آب حل کنید و به صورت آبیاری پای گیاه خود بریزید. در فصل زمستان از کود دادن به گیاه هویا بپرهیزید.

تعویض گلدان: گیاه هویا بر خلاف سایر گیاهان آپارتمانی، ریشه های عمیق و پرپشتی فراوری نمی نماید، چون که یک گیاه نیمه اپی فیت است. در نتیجه به تعویض گلدان سالانه احتیاج ندارد. ضمناً فشار ریشه ای در گلدان کوچک باعث تشویق گیاه هویا به گل دادن می شود. برای انتخاب گلدان، گلدانی متناسب با اندازه گیاه تهیه کنید. بهتر است جنس گلدان، سفالی باشد. گلدان های سفالی رطوبت بیشتری در خود نگه می دارند و از گرم شدن بیش از حد خاک در هنگام آفتاب جلوگیری می نمایند. حتما قبل از ریختن خاک و کاشت گیاه، دو یا سه سوراخ کف گلدان ایجاد کنید تا آب اضافی از آن ها خارج شود.

هرس: برای فرم دهی گیاه هویا ضروری است آن را پس از هر دوره رشد یک مرتبه هرس کنید. حذف شاخه های اضافی می تواند به رشد سالم گیاه هویا یاری کند. بهتر است شاخه های خشک و برگ های بیمار را از گیاه اصلی جدا کنید.

تکثیر و ازدیاد گیاه هویا یا پیچ شمعی

سه روش برای تکثیر گیاه هویا وجود دارد: تکثیر با قلمه ساقه، تکثیر با قلمه برگ و تکثیر با کاشت بذر. تکثیر با قلمه ساقه روشی مرسوم برای ازدیاد گیاه هویا است که به راحتی می توانید در خانه انجام دهید.

تکثیر گیاه هویا با قلمه ساقه

فصل تکثیر گیاه هویا به روش قلمه، بهار و تابستان است. برای اینکار ضروری است قلمه ای سالم و بالغ به طول 10 یا 15 سانتی متر از گیاه اصلی جدا کنید. سپس برگ های قسمت پایین قلمه را جدا نموده تا انرژی قلمه صرف ریشه زایی شود. قلمه را به اندازه 3 سانتی متر در داخل ترکیب خاک پرلیت و پیت ماس بکارید. بستر کشت را کاملا خیس کنید. برای حفظ رطوبت خاک می توان با یک نایلون شفاف، روی بستر کشت را پوشاند. دمای مناسب برای ریشه زدن قلمه ها 18 تا 20 درجه سانتی گراد است. قلمه ها پس از یک هفته ریشه زده و اولین جوانه ها رویت می شوند.

تکثیر گیاه هویا با قلمه برگ

گیاه هویا به وسیله کاشت قلمه های برگ نیز تکثیر می شود، اما به سختی جوانه می زنند. برای این کار باید برگ های جوان و بالغ را از قسمت ساقه جدا کنید. ساقه برگ را با هورمون ریشه زایی آغشته نموده و آن را درون ترکیب خاک پرلیت و پیت ماس بکارید. بستر کشت را مرطوب نگه دارید تا برگ ها ریشه بزنند. جوانه زدن برگ ها ممکن است ماه ها طول بکشد.

تکثیر گیاه هویا با کاشت بذر

بذر های هویا کمیاب هستند و تهیه آن ها کمی سخت است. اگر بذر ها را تهیه کردید ضروری است آن ها را به مدت 24 ساعت در آب ولرم قرار دهید. سپس بذر ها را در عمق 5/. سانتی متر در خاک پیت ماس بکارید. خاک پیت ماس باید با محلول قارچ کش ضدعفونی شده باشد. بستر کشت را تا زمان جوانه زنی مرطوب نگه دارید و آن را در محیطی با نور غیرمستقیم میانه و دمای 24 درجه سانتی گراد قرار دهید. جوانه زنی بذر ها ممکن است تا یک ماه طول بکشد.

آفات گیاه هویا یا پیچ شمعی

شپشک آردآلود، شته ها، کنه تارعنکبوتی، کنه سپردار و مگس سفید از جمله آفاتی هستند که ممکن است به گیاه هویا حمله نموده و به آن آسیب برسانند. در صورت مشاهده هر یک از این آفات، باید سریعا گیاه را از سایر گیاهان آپارتمانی جدا کنید. سپس با استفاده از سموم آفت کش مخصوص گیاهان آپارتمانی آن ها را از بین ببرید. شما می توانید با استفاده از سموم محلول در آب چون: سم ایمیدوکلروپراید، دیازینون، کونفیدور و ... آفت را نابود کنید. سموم محلول در آب معمولا به صورت سم غلیظ شده هستند. با چکاندن 4 قطره از سم در 1 لیتر آب و اسپری کردن آن رو و زیر برگ ها و ساقه های آلوده، آفات به سرعت از بین می فرایند.

بیماری های گیاه هویا

قارچی شدن گیاه هویا: قارچ زدن گیاه هویا معمولا به دلیل آبیاری زیاد، سرما، عدم تهویه هوا و رطوبت بالای محیط اتفاق می افتد. قارچ زدگی با له شدن ساقه و برگ ها و ظاهر شدن لکه های سیاه، سفید و قهوه ای آبکی روی برگ ها معین می شود. پس از تشخیص این بیماری ابتدا باید آبیاری را متوقف کنید، گیاه را به محیط دارای تهویه و پرنور منتقل کنید و درصد رطوبت هوا را کاهش دهید. گیاه قارچی را نباید با آب شست و شو داد. قسمت های آلوده گیاه را جدا کنید و بخش های سالم را با استفاده از محلول های قارچ کش ضد عفونی کنید.

دلیل زرد شدن برگ های گیاه هویا: این گیاه تغییرات شدید دمایی را دوست ندارد. سرمای هوا یا گرمای بیش از حد ممکن است برگ های گیاه را زرد کند.

پوسیدگی ریشه گیاه هویا: دلیل های این بیماری آبیاری زیاد، نور کم، سرما و خاک نامناسب است. خاک گیاه هویا باید سبک و زهکش دار باشد. این گیاه آپارتمانی به آبیاری زیاد حساس است.

وجود لکه های قهوه ای روی برگ های گیاه هویا: احتمالا گیاه را در هنگام روز و زیر نور غبارپاشی کردید. قطرات آب مانند ذره بین عمل می نمایند و برگ ها را می سوزانند. در هنگام سایه کامل گیاه هویا را غبارپاشی کنید.

دلیل رشد نکردن گیاه هویا: یکی از مهم ترین علل عدم رشد گیاه هویا، نور ناکافی است. هویا گیاهی نور دوست است، آن را به منبع نور نزدیک کنید.

قیمت یک گلدان گیاه هویا

قیمت های هر گونه از گیاه هویا فرق دارد. اندازه گیاه و جنس گلدان نیز در ارزش آن تاثیر دارد. گیاه هویا جز گیاهان آپارتمانی با قیمت میانه محسوب می شود. برای مثال: قیمت یک گلدان کوچک از گونه هویا کری یا هویا قلبی بین 50 هزار تومان تا 300 هزار تومان است. ارزش گونه هویا کارنوزا نیز از 40 هزار تومان تا 700 تومان متغیر است.