خبرنگاران خدا را تو بمان...

به گزارش وبلاگ رشد آرمان، امروز، نود و دو ساله شد. این یعنی کهنسالی. یعنی گام به سنی نهادن گه دیگر هم قطارانت رفته اند و تو مانده ای. تو مانده ای اما هنوز شعر می گویی. هنوز طبع شعرت جاری و ساری است و هنوز چشمه فیاض شعری و حالا کم پیدا می گردد کسی که دو سال پس از نود سالگی همچنان شعر می گوید و جامعه الش را سرشار کند.

خبرنگاران خدا را تو بمان...

امیرهوشنگ ابتهاج (هـ. ا. سایه) اما چنین است. او زمانی شاعر امید بود - و البته به زعم مگارنده هنوز هم هست - . اینکه یک شاعر بگوید:

بسان رود که در نشیب دره سر به سنگ میزند

رونده باش

امید هیچ معجزی ز مرده نیست

زنده باش

حرف کمی نیست. یا اینکه گفته است:

زمانه قرعه نو می زند به نام شما

خوشا شما که دنیا می رود به کام شما

درین هوا چه نفس ها پر آتش است و خوش است

که بوی عود دل ماست در مشام شما

یا:

آمد یکی آتش سوار بیرون جهید از این حصار

تا بر دمد خورشید نو شب را ز خود بیرون کنید

یا:

ماییم سایه کز تکِ این دره کبود

خورشید را به قله زرفام می بریم

این همه - و اشعاری دیگر البته -، شاهدمثال هایی بود از اینکه سایه به امید می اندیشد. او، شاعرِ بازمانده از نسل آرمان هاست. نسلی که همه چیزِ خود را در آرمانش می دید. آرمانی که هنوز که هنوز است با اوست. او درد دارد. درد مردمی که برای آنان شعر می گقت و از آنان. حتی اگر عاشقانه هم می گوید، طوعاً و کرهاً گویی همه عشاق با او همذات پنداری می نمایند؛ عشاقی در این هفت دهه شاعریِ او. از 1325 که در نوزده سالگی شعر گفت تا امروز که در نودودو سالگی همچنان می تراود.

با این حال، همه اش، امید نیست. گاهی لبالب از ناامیدی است. آن موقع که می سراید:

برسان باده که غم روی نمود ای ساقی

این شبیخون بلا باز چه بود ای ساقی

یا:

بهار آمد گل و نسرین نیاورد

نسیمی بوی فروردین نیاورد

یا در همان ارغوان که مشهورترین شعر سایه است، آنجا که می گوید:

آفتابی به سرم نیست

از بهاران خبرم نیست

آنچه می بینم دیوار است

آه این سخت سیاه

آن چنان نزدیک است

که چو بر می کشم از سینه نفس

نفسم را بر می گرداند

سراسر درد است و رنج. گویی که شاعر به بن بست رسیده است. حال یک بار از دریچه عشق با آن روبه رو می گردد و بار دیگر مستقیم به سوی آن می رود.

او همچنان که در شعرهایش از طبیعت می گوید:

در گگرددند به باغ گل سرخ...

و منِ دلشده را

به سراپرده رنگین تماشا بردند

اما تشریک مساعی برای رسیدن به آزادی را نیز از یاد نمی برد:

ای شادی !

آزادی !

ای شادی آزادی !

روزی که تو بازآیی

با این دلِ غم پرورد

من با تو چه خواهم کرد؟

و این همه مانع از آن نمی گردد که از وطن غافل گردد و ایران ای سرای امید را می سراید که محمدرضا شجریان خواند و آن را بر همواره بر تارک موسیقی ملی ایران یه یادگار کذاشت و ماندگار شد.

سایه از آن سو که برای رفیق شفیقش، مرتضی کیوان، آن سان که به جوخه اعدامِ آن رژیمِ دژخیم سپرده شد، مرثیه سرایی می نماید:

ساحتِ گورِ تو سروستان شد

ای عزیزِ دلِ من

تو کدامین سروی؟

یا پس از مرگ محمدرضا لطفی، از برایش می نالد که:

بی تو آری غزل سایه ندارد لطفی

باز راهی بزن ای دوست که آهی بزنم

اما مشعوقه ایام شباب را نیز نمی تواند که فراموش کند:

دیر است، گالیا!

در گوش من فسانهٔ دلدادگی مخوان!

دیگر ز من ترانهٔ شوریدگی مخواه!

دیر است گالیا! به ره افتاد کاروان

سایه اما بی هیچ مداهنه یک شاعر سیاسی است. حتی عاشقانه هایش چون ارغوان و گالیا هم، چنین است. سراسر عشق است و وجود نازکی دارد و عاشقانه هتایش چنان عاشقانه است که دل را می لرزاند.

مژده بده، مژده بده، یار پسندید مرا

سایه او گشتم و او برد به خورشید مرا

یا:

نگردد فاش کسی آنچه میان من و توست

تا اشارات نظر نامه رسان من توست

یا:

با من بی کسِ تنها شده، یارا تو بمان

همه رفتند از این خانه، خدا را تو بمان

اما گاهی چنان زمخت می سراید، گویی هدفش نتنها و تنها به حرکت درآوردن جامعه است. سایه اگر هم قلم می لغزاند و کلامش عجین و قرین با یاس است، نیل آن را دارد تا جامعه را تکانی دهد.

با

دیگر این پنجره بگشای که من

به ستوه آمدم از این شب تنگ

دیرگاهی ست که در خانه همسایه من خوانده خروس

وین شب تلخ عبوس

می فشارد به دلم پای درنگ

یکی به نعل می زند و یکی به میخ. البته که او یک چپگراست و مگر می گردد از سیاست و مبارزه برکنار باشد و بماند. سلاح اما او شعر است و نظم. میدان رزم را به دیگران وامی گذارد اما خود در صف مقدمِ سخن سرایی می ایستد. پراکندگی را مذموم می شمارد و از یکپارچگی می گوید:

بنشینیم و بیندیشیم!

این همه با هم بیگانه

این همه دوری و بیزاری

به کجا آیا خواهیم رسید آخر؟

و چه خواهد آمد بر سر ما با این دل های پراکنده؟

جنگلی بودیم

شاخه در شاخه همه آغوش

ریشه در ریشه همه پیوند

وینک، انبوه درختانی تنهاییم

سایه اگرچه گاهی در پرده می پوید:

در بهار عمر ای سرو جوان

ریختی چون برگریزِ ارغوان

ارغوان ام ارغوان ام لاله ام

در غم ات خون می چکد از ناله ام

آن شقایق رسته در دامان دشت

گوش کن تا با تو گوید سرگذشت

اما وقتی هم می گردد که غلاظ و شداد به دل ماجرا می زود:

ای جنگل، ای داد!

از آشیانت بوی خون می آورد باد!

می گویند سایه این روزها دیگر آن آدم سابق نیست. دوستانش یکی یکی رفته اند و او تنها شده است. اگر آن بخش گفت وگویش را که می گوید از زندگی اش فوق العاده راضی است به کناری نهیم، سایه با اینکه خرداد 1396 می سراید:

آفتابا چه خبر؟

این همه راه آمده ای

که به این خاکِ غریبی برسی؟

ارغوانم را دیدی سرِ راه؟

مثلِ من پیر شده ست؟

چه به او گفتی؟ او با تو چه گفت؟

نه، چرا می پرسم

ارغوان خاموش است

دیرگاهی ست که او خاموش است

آشنایانِ زبانش رفته ند

ارغوان ویران است

هردومان ویرانیم

اما آذر 1397 می گوید:

ای همه راه آمدی، آری

بنشین خسته ای و حق داری

نَفَسی تازه کن، نمی دانم

چند مانده ست از شبِ سخت

تا رسیدن هنوز باید رفت

کار سخت است و راه ناهموار

و مهر 1398 - یعنی همین پنج ماه پیش هم بر زبان جاری می سازد:

می بینم

می بینم آن شکفتنِ شادی را

پروازِ بلندِ آدمیزادی را

آن جشنِ بزرگِ روزِ آزادی را.

کیوان خندان به سایه می گوید

دیدی؟ به تو می گفتم.

آری تو همواره راست می گفتی

می بینم، می بینم

و آیا جز امید در روزهای نود و دوسالگی می توان برداشت کرد از سایه شعر ایران؟! سایه ای که کاش مستدام باشد و بماند که شعرش، امیدِ است در این روزها.

منبع: ایرنا

به "خبرنگاران خدا را تو بمان..." امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "خبرنگاران خدا را تو بمان..."

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید